Harry Potter i Kamień Filozoficzny (ang. Harry Potter and the Philosopher’s Stone) – film fantasy, wyreżyserowany przez Chrisa Columbusa. Jest to ekranizacja książki Joanne K. Rowling o tytule Harry Potter i Kamień Filozoficzny. W Stanach Zjednoczonych, filmowi nadano tytuł zgodny z tytułem amerykańskiego wydania książki, czyli Harry Potter and the Sorcerer's Stone, co znaczy Harry Potter i Kamień Czarodziejów. Wobec tego każdą scenę, w której występowało słowo kamień filozoficzny trzeba było kręcić dwukrotnie. Jest to pierwszy film z serii o przygodach Harry'ego Pottera. Film opowiada o chłopcu Harrym Potterze, który w swoje jedenaste urodziny odkrywa, że jest czarodziejem. W rolach głównych wystąpili Daniel Radcliffe jako Harry Potter oraz Emma Watson i Rupert Grint jako jego przyjaciele: Hermiona Granger i Ron Weasley. W dorosłych bohaterów wcielili się Richard Harris, Maggie Smith, Robbie Coltrane, Alan Rickman, Ian Hart.

Warner Bros kupiło prawa do ekranizacji książki w 1999 r. Realizację fimu zaczęto w 2000 r. Rowling nalegała, by cała obsada była brytyjskiego pochodzenia, by zachować kulturalną integralność filmu i książki. Autorka zaakceptowała scenariusz napisany przez Stevena Klovesa. Zdjęcia do filmu kręcono w studiu Leavesden, a także w historycznych budynkach w Wielkiej Brytanii. Film został wyprodukowany przez Heyday Films/1492 Pictures przy współpracy z Duncanem Hendersonem na zlecenie Warner Bros. Dystrybutorem filmu jest Warner Bros. Światowa premiera miała miejsce 4 listopada 2001. W Polsce film premierowy pokaz filmu odbył się 18 stycznia 2002. Dzieło otrzymało trzy nominacje do Oscara za muzykę, scenografię i kostiumy. Zyski z filmu wyniosły 968 657 891 $.

Pomysł nakręcenia filmu
W 1996 r. David Heyman założył firmę produkcyjną, Heyday Films. Chciał produkować filmy dla widzów w Europie i Stanach Zjednoczonych. Pragnął, aby były to filmy skierowane zarówno do młodszych, jak i starszych widzów. Początkowo planował wyreżyserować książkę The Ogre Downstairs autorstwa Diany Wynne Jones, ale ostatecznie nie doszło to do skutku. Szefowa działu rozwoju w Heyday Films, Tanya Seghatchian, przeczytała w gazecie artykuł o nowej książce dla dzieci napisanej przez Joanne K. Rowling. Książka została najpierw przeczytana przez Nishę, asystentkę Heymana. Kobieta poinformowała szefa, że jest to: niezwykle ciekawa historia o młodym chłopcu, który chodzi do szkoły czarów i magii.

Następnie Heyman sam przeczytał powieść. Była dla niego tak wciągająca, że skończył lekturę w jeden wieczór. Następnego dnia zaczął starać się o prawa do sfilmowania książki. Przedstawił pomysł Warner Bros, a na początku 1997 r. spotkał się z autorką. Obiecał pisarce, że wiernie przedstawi wizję zawartą w książce. Autorka wahała się przed sprzedaniem praw do ekranizacji, ponieważ nie chciała by przejęto kontrolę nad tym jak potoczy się reszta akcji w kolejnych tomach powieści. Sprzedając prawa do postaci uniemożliwiła Warner Bros kręcenie sequeli nienapisanych przez nią samą. Wspólnie z autorką ustalono, iż film zostanie nakręcony w Anglii, a do jego realizacji zostanie zatrudniona tylko brytyjska obsada.


Ekipa filmowa

Zbieranie ekipy
Heyman i Rowling rozpoczęli poszukiwania reżysera. Chris Columbus, reżyser filmów familijnych zrobił listę kandydatów. Córka Columbusa, Eleonor czytała książkę i usilnie namawiała ojca, żeby podjął się wyreżyserowania ekranizacji. Filmowiec spędził cały dzień na czytaniu książki, która wydała mu się interesująca. Później bardzo zapragnął ją wyreżyserować. Przeszkodą było to, że filmem interesowało już kilku innych reżyserów, a wytwórnia Warner Bros i producent rozpoczęli rozmowy kwalifikacyjne z kandydatami.

Do pełnienia funkcji reżysera rozważano różne kandydatury. Pierwszy zainteresowanie filmem okazał Brad Silberling. Początkowo brano pod uwagę Stevena Spielberga, który dowiedział się o filmie od Silberlinga. Reżyser chciał zrealizować film w formie animacji komputerowej. Głos pod postać Harry'ego miałby podłożyć amerykański aktor, Haley Joel Osment. Rowling nie zgodziła się na takie posunięcie. Wobec tego zrezygnowano ze współpracy ze Spielbergiem. Rozważano kandydatury innych reżyserów jak: Terry Gilliam, Jonathan Demme, Mike Newell (późniejszy reżyser filmu Harry Potter i Czara Ognia), Alan Parker, Wolfgang Petersen, Rob Reiner, Ivan Reitman, Tim Robbins, M. Night Shyamalan i Peter Weir. Potencjalni reżyserzy przedstawiali różne wersje zrealizowania filmu. Niektórzy chcieli przenieść miejsce akcji do szkoły w Hollywood. Inni zamierzali przedstawić Harry`ego, Rona i Hermionę jako amerykańskich studentów. W marcu 2000 r. odrzucono kandydatury Petersena i Reinera. Rozważano zatrudnienie: Silberlinga, Columbusa, Parkera lub Gilliama.

Rowling początkowo wybrała na reżysera Terry'ego Gilliama. Warner Bros jednak powierzyła to zadanie Columbusowi ze względu na jego doświadczenie w kręceniu familijnych filmów takich jak Kevin sam w domu czy Pani Doubtfire. Columbus przez dwie godziny przedstawiał producentom swoją wizję filmu. Chciał, aby mugolskie sceny były blade i ponure, a te rozgrywające się w świecie czarodziejów pełne koloru, nastroju i szczegółów. Był zainspirowany stworzonymi przez Davida Leana adaptacji Great Expectations i Olivera Twista, pragnąc użyć takiego rodzaju ciemności, takiego rodzaju obramowania, takiej jakości w kinematografii,[3] biorąc projekt kolorów z filmów Oliver! i Ojciec chrzestny. Po rozmowach z wytwórnią filmowiec odbył spotkanie z Rowling. Oświadczył, iż nie zamierza modyfikować ogólnej treści i przesłania książki. Pragnął, aby autorka nadzorowała proces powstawania filmu. Ustalono, że Columbus będzie reżyserem filmu.

Filmowym scenarzystą miał zostać Michael Goldenberg. Napisał już nawet wstępny scenariusz, ale został on odrzucony przez Heymana na rzecz scenariusza Stevena Klovesa. Klovesowi przysłano wyselekcjonowane fragmenty książki proponowane do filmowej adaptacji, których nigdy nie czytał. Postanowił kupić powieść i stał się fanem serii książek o Harrym Potterze. W czasie rozmów z wytwórnią obstawał za tym, że film musi mieć brytyjski charakter, by wiernie oddać nastrój książki. Kloves był zdenerwowany w czasie pierwszego spotkania z autorką, ponieważ bał się, że ta pomyśli, iż scenarzysta chce "zniszczyć jej dziecko". Rowling przyznała: byłam gotowa go znienawidzić.[4] Wspominała, że w czasie ich pierwszego spotkania scenarzysta uznał za swoją ulubioną postać Hermionę, podczas gdy pisarka spodziewała się, że wymieni Rona. Ostatecznie jednak po spędzeniu całego dnia na rozmowach z Klovesem Rowling zmieniła o nim zdanie.


Ostateczny skład ekipy
Casting – Susie Figgis, Janet Hirshenson, Jane Jenkins
Charakteryzacja - Nick Dudman
Dekoracja wnętrz – Stephanie McMillan
Dyrektor artystyczny – Andrew Ackland-Snow, Michael Lamont, Peter Francis, Simon Lamont, Steven Lawrence, Lucinda Thomson, Cliff Robinson
Efekty specjalne - Nick Davis, John Richardson
Efekty wizualne - Robert Legato
Kostiumy – Judianna Makovsky
Montaż – Richard Francis-Bruce
Muzyka – John Williams
Producent wykonawczy – Michael Barnathan, Chris Columbus, Duncan Henderson, Mark Radcliffe
Produkcja – David Heyman
Reżyseria – Chris Columbus
Scenariusz – Steven Kloves na podstawie powieści Joanne K. Rowling
Scenografia – Stuart Craig
Zdjęcia – John Seale

Wersja polska
Opracowanie i udźwiękowienie wersji polskiej: STUDIO SONICA
Reżyseria: Olga Sawicka
Dialogi polskie: Barbara Robaczewska
Dźwięk i montaż: Jacek Osławski
Organizacja produkcji: Elżbieta Kręciejewska
Konsultacja literacka: Andrzej Polkowski
W pozostałych rolach: Anna Apostolakis, Natasza Sierocka, Joanna Jabłczyńska, Joanna Krejzler, Marcel Borowiec, Krzysztof Stelmaszyk, Paweł Szczesny, Janusz Zadura i inni


Obsada filmowa

Dobór obsady aktorskiej
Autorka nie chciała, by w filmie grali aktorzy niebrytyjskiego pochodzenia. Pierwszą osobą zatrudnioną przez producentów filmu był aktor Robbie Coltrane, który wcielił się w postać Hagrida. Wyboru dokonała osobiście J.K. Rowling. Coltrane, który od początku był fanem książek, przygotowywał się do roli, rozmawiając z Rowling o przeszłości i przyszłości Hagrida. Tim Roth był brany pod uwagę do roli profesora Snape'a, ale musiał zrezygnować, bo wcześniej zgodził się zagrać w filmie Planeta małp. Pisarka, także osobiście, wybrała do tej roli Alana Rickmana, któremu również zdradziła szczegóły przyszłości granego przez niego bohatera. Kolejnym wyborem Rowling, była Maggie Smith, która zagrała profesor McGonagall. Rolę Lily Potter proponowano autorce książki, ale odrzuciła propozycję, tłumacząc się zupełnym brakiem zdolności aktorskich. Ostatecznie w matkę Harry'ego Pottera wcieliła się Geraldine Somerville.

Potem zaproponowano Richardowi Harrisowi rolę Albusa Dumbledore'a, lecz aktor odmówił. Gdy dowiedziała się o tym jego wnuczka, obiecała, że nigdy więcej się do niego nie odezwie. Wówczas aktor zgodził się wystąpić w filmie. Wbrew początkowym założeniom w filmie zatrudniono czterech aktorów niebrytyjskiego pochodzenia. Byli nimi Richard Harris, który jest Irlandczykiem i Zoe Wanamaker, która wcieliła się w postać pani Hooch. Innymi niebrytyjskimi aktorami byli Verne Troyer, urodzony w Michigan w Stanach Zjednoczonych, który zagrał goblina Gryfka oraz córka reżysera, Eleanor Columbus, która wcieliła się w Susan Bones.

Najwięcej kłopotów twórcom filmu przysporzyło znalezienie aktorów, który wcieliliby się w postacie Harry'ego Pottera, Hermiony Granger i Rona Weasleya. Susie Figgis została mianowana dyrektora castingu. Współpracowała z Columbusem i Rowling w czasie przesłuchań do ról trójki przyjaciół. Główne przesłuchania miały trzy etapy. Kandydaci musieli przeczytać fragment Harry'ego Pottera i Kamienia Filozoficznego. Jeśli wezwano ich ponownie musiały odegrać scenę przyjazdu uczniów do Hogwartu. Następnie musiały przeczytać kilka stron scenariusza filmu Młody Sherlock Holmes. Przesłuchano wielu kandydatów, ale nie obsadzono ról. 11 lipca 2000 Susie Figgis zrezygnowała z udziału w castingach, narzekając, że Columbus nie rozważył do zaangażowania w filmie wielu spośród tysięcy zdolnych dzieci.

Do roli Harry'ego rozważano m.in. kandydaturę Gabriela Thomsona i Liama Aikena, któremu już przyznano rolę, ale cofnięto ofertę, gdy dowiedziano się, że jest on tylko w połowie Brytyjczykiem. Reżyser Chris Columbus pokazał Heymanowi kasetę z filmem David Copperfield, w którym zagrał Daniel Radcliffe, twierdząc, że to jest chłopiec odpowiedni do roli Harry'ego. David uświadomił Chrisowi, że nadopiekuńczy rodzice Radcliffe'a nie pozwolą na udział ich syna w filmie. Po kilku kolejnych miesiącach przesłuchań David Heyman i Steven Kloves przypadkowo spotkali w teatrze agenta Alana Radcliffe'a, który przyszedł tam razem z żoną i synem, Danielem. W przerwie Alan i jego żona przedstawili twórców filmu Danielowi. Po spektaklu Heyman i Kloves nie mieli szansy na rozmowę z chłopcem, bo Radcliffe'owie szybko wyszli.

Rodzice Daniela mieli wątpliwości co do udziału ich syna w filmie. Producentom udało się ich przekonać, że chłopiec będzie chroniony przed nadmierną ingerencją mediów. Realizatorzy filmu przeprowadzili rozmowę z młodym Radcliffem, a jego osobowość zrobiła na nich ogromne wrażenie. Chłopiec wypadł również świetnie na zdjęciach próbnych. J.K.Rowling po obejrzeniu kasety powiedziała: Poczułam się tak, jakbym odzyskała dawno utraconego syna.[5] Daniel Radcliffe już kilka miesięcy wcześniej wiedział od kolegi ze szkoły o przesłuchaniach do roli Harry'ego. Nie startował w castingu, gdyż uznał, że na pewno zgłosiło się już wielu chłopców, którzy są lepszymi aktorami od niego.

Rupert Grint dowiedział się o castingu do filmu z programu telewizyjnego Newsround. Wysłał video, na którym rapował o tym jak bardzo chce dostać rolę w filmie. Jego występ był udany, ponieważ został zaproszony na przesłuchanie do roli Rona Weasleya. Potem znaleziono dziewczynkę, która zagrała Hermionę Granger. Będąc pod wpływem szkolnych występów, Emmy Watson jej nauczyciel gry aktorskiej z Oksfordu podsunęła agentom jej nazwisko. Watson traktowała przesłuchanie poważnie, ale nigdy nie myślała, że ma szanse na dostanie roli. Producenci byli pod wrażeniem jej pewności siebie. Rowling popierała zaangażowanie Emmy do filmu od pierwszych zdjęć próbnych. Ostatecznie 8 sierpnia 2000 r. nieznany wówczas Daniel Radcliffe oraz nowicjusze Emma Watson oraz Rupert Grint podpisali z wytwórnią kontrakty.


Ostateczny skład obsady aktorskiej

W wieku jedenastu lat Daniel Radcliffe zagrał po raz pierwszy Harry'ego Pottera.
Rupert Grint wcielił się w postać Rona Weasleya, mając 12 lat.Rola Aktor Dubbing
Albus Dumbledore Richard Harris Wojciech Duryasz
Minerva McGonagall Maggie Smith Wiesława Mazurkiewicz
Rubeus Hagrid Robbie Coltrane Mariusz Benoit
Harry Potter (niemowlę) Saunders Triplets −
Petunia Dursley Fiona Shaw Ewa Dałkowska
Harry Potter Daniel Radcliffe Jonasz Tołopiło
Dudley Dursley Harry Melling Mateusz Maksiak
Vernon Dursley Richard Griffiths Kazimierz Wysota
Profesor Quirrell Ian Hart Wojciech Paszkowski
Pan Ollivander John Hurt Włodzimierz Bednarski
Lord Voldemort Ralph Fiennes Marian Opania
Lily Potter Geraldine Somerville −
Molly Weasley Julie Walters Joanna Jędryka
Ginny Weasley Bonnie Wright Julia Malska
Percy Weasley Chris Rankin Kacper Kuszewski
Fred Weasley James Phelps Jakub Truszczyński
George Weasley Oliver Phelps Jakub Truszczyński
Ron Weasley Rupert Grint Marcin Łabno
Hermiona Granger Emma Watson Joanna Kudelska
Seamus Finnigan Devon Murray Aleksander Gręziak
Dean Thomas Alfred Enoch Damian Walczak
Neville Longbottom Matthew Lewis Krzysztof Królak
Draco Malfoy Tom Felton Aleksander Czyż
Vincent Crabbe Jamie Waylett −
Gregory Goyle Joshua Herdman −
woźny Filch David Bradley Jacek Czyż
Tiara Przydziału Leslie Phillips Zygmunt Hobot
Susan Bones Eleanor Columbus −
Severus Snape Alan Rickman Mariusz Benoit
Lee Jordan Luke Youngblood −
Prawie Bezgłowy Nick John Cleese Wojciech Machnicki
Szara Dama Nina Young −
Krwawy Baron Terence Bayler −
Gruby Mnich Simon Fisher-Becker −
Gruba Dama Elizabeth Spriggs −
Pani Hooch Zoe Wanamaker Anna Chitro-Bergman
Oliver Wood Sean Biggerstaff Piotr Borowski
Profesor Flitwick Warwick Davis Wiesław Michnikowski
Katie Bell Emily Dale −
Angelina Johnson Danielle Tabor −
Alicja Spinnet Leilah Sutherland −
Adrian Pucey David Holmes −
Marcus Flint Will Theakston −
Terrence Higgs Will Theakston −
James Potter Adrian Rawlins −
Firenzo Ray Fearon −

Kaskaderzy
Henry Allen
Martin Bayfield
Aaron Cartwright
Abbi Collins
Daniel Godbold
Joss Gower
Ben Jacobs
Tolga Kenan
Jake Lambe
Lucien Lawrence
Daniel Pyers
Connor Ray
Sam Rickard
Heatcote Ruthven
Leila Stewart
Felicity Walker
Paul Walker
Thomas Wilson-Leonard



Realizacja filmu

Scenariusz 
Rowling pomagała Klovesowi w tworzeniu filmowego scenariusza, tłumacząc zasady świata Harry'ego Pottera, np.: sposoby użycia smoczej krwi. Scenarzysta wspominał potem, iż jej pomoc okazała się bardzo przydatna.

Kostiumy
Kostiumologiem została Judianna Makovsky. Makovsky początkowo planowała stworzyć dla zawodników quidditcha stroje przedstawione na okładce książki, ale uznała, iż nie przyniesie to dobrych efektów. Zaprojektowała na nowo szaty do quidditcha takie jak: swetry, XIX-wieczne ogrodniczki oraz naramienniki. Twórcy filmu chcieli do niego wprowadzić odrobinę szaleństwa i ekscentryzmu. Judianna stworzyła dla pani Hooch, nauczycielki latania, profesorską togę, którą pocięła w taki sposób, że poruszająca się w niej postać przypominała ptaka.


Zdjęcia
Dwóch przedstawicieli brytyjskiego przemysłu filmowego zażądało, by kręcenie scen filmowych odbywało się w Anglii, oferując swoją pomoc w zorganizowaniu plenerów[7] i możliwość wykorzystania pomieszczeń studia Leavesden. Rowling została poproszona o sporządzenie mapy magicznego świata, co miało pomóc w odpowiednim ulokowaniu wszystkich miejsc. Przed rozpoczęciem zdjęć niektórzy z członków filmowej ekipy podróżowali po Wielkiej Brytanii w poszukiwaniu filmowych lokalizacji. W październiku 2000 r. zaczęto kręcić zdjęcia w studiu Leavesden, które zakończono w kwietniu 2001 r. Ostateczne prace na filmem trwały do lipca.

Zamek Alnwick przedstawiono w filmie jako Szkołę Magii i Czarodziejstwa w Hogwarcie.Pierwsze zdjęcia miały miejsce 2 października 2000 r. na stacji Goathland w North Yorkshire, która pełniła funkcję stacji Hogsmeade. Katedra Canterbury i zamek Inverailort były brane pod uwagę jako potencjalne lokalizacje dla Hogwartu. Zarząd katedry odrzucił propozycję ze względu na "pogański" charakter filmu. Wówczas zamek Alnwick i katedra Gloucester zostały wybrane jako główne lokalizacje dla Szkoły Magii i Czarodziejstwa. Mieszkańcy Gloucester byli oburzeni tym, że twórcy tego typu filmu zamierzają kręcić film w katedrze. Protestujący wysyłali liczne listy do lokalnych gazet, skarżąc się, iż jest to bluźnierstwo i obiecując uniemożliwić twórcom kręcenie filmu. Ostatecznie pojawił się tylko jeden protestujący. Niektóre sceny były także kręcone w szkole Harrow School. Inne sceny w Hogwarcie zostały zrealizowane w katedrze Durham w ciągu dwóch tygodni. Były to ujęcia korytarzy, klasy transmutacji i szkolnego dziedzińca.

Wnętrza szkoły Oxford Divinity School posłużyły jako skrzydło szpitalne, a biblioteka Duke Humfrey Library została przedstawiona jako biblioteka w Hogwarcie. Realizacja scen, rozgrywających się na Privet Drive miała miejsce na ulicy Picket Post Close w Bracknell. Kręcenie zdjęć na ulicy zajęło dwa dni, pomimo, iż na początku zakładano, że będzie to trwało jeden dzień, przez co producenci musieli zapłacić większe pieniądze dla ludzi mieszkających przy Picket Post Close. Kolejne sceny na Privet Drive kręcono na specjalnie skonstruowanym planie w studiu Leavesden, co okazało się o wiele tańsze. Australia House w Londynie został wybrany jako lokalizacja dla Banku Gringotta. Christ Church College w Oksfordzie przedstawiono w filmie jako Wielką Salę. London Zoo wykorzystano do nakręcenia scen rozgrywających się w ogrodzie zoologicznym. Budynek imitujący chatkę Hagrida postawiono w parku Black Park w Iver. Opactwo Lacock Abbey pełniło funkcję klasy eliksirów oraz niektórych korytarzy. Pociąg jadący do Hogwartu przemieszczał się po wiadukcie Glenfinnan. Zdjęcia na stacji kolejowej kręcono na stacji King's Cross.

Wiele miejsc stworzono specjalnie na potrzeby filmu w studiu filmowym:

komórka Harry'ego pod schodami
kryjówka Dursleyów
Dziurawy Kocioł
sklep Ollivandera
pokój wspólny Gryffindoru
komnata, w której znajdował się Puszek
łazienka
chatka Hagrida
komnata z zadaniem z diabelskimi sidłami
komnata z zadaniem z kluczami
komnata z zadaniem z szachami czarodziejów
Funkcję operatora producenci powierzyli Johnowi Seale'owi, który był wielokrotnie nominowany do Oscara. Scenograf, Stuart Craig uważał, że światło powinno być słabe i miękkie, ledwo zauważalne, ponieważ w książkowym Hogwarcie nie ma sztucznego światła. Seale postanowił użyć do oświetlenia wnętrz pochodni i świec.

Ze względu na różnice między amerykańskim (Harry Potter i Kamień Czarodziejów), a angielskim tytułem (Harry Potter i Kamień Filozoficzny) wszystkie sceny, w których jest wspominany kamień kręcono dwukrotnie: raz, gdy aktorzy mówią kamień czarodziejów i drugi, gdy mówią kamień filozoficzny. Dzieci poświęcały cztery godziny na kręcenie zdjęć, a następnie przez trzy godziny zajmowały się nauką. Radcliffe musiał nosić zielone szkła kontaktowe, ponieważ w przeciwieństwie do Harry'ego ma niebieskie oczy. W niektórych scenach za pomocą komputerowej animacji pomalowano jego oczy na zielono, by zmniejszyć jego dyskomfort.


Muzyka
John Williams został wybrany, by skomponować ścieżkę muzyczną do filmu. Williams stworzył utwory w swoich domach w Los Angeles i Tanglewood przed nagraniem ich w Londynie w sierpniu 2001 r. Jednym z głównych motywów jest Hedwig's Theme.


Nakłady pieniężne
Autorka książki otrzymała 1 982 900 $ za zgodę na nakręcenie filmu. Za wystąpienie w filmie Daniel Radcliffe otrzymał 1 100 000 $. Całkowity koszt wydatków poniesionych na realizację filmu wyniósł 125 000 000 $.

Promocja filmu
Pierwsze plakaty, zapowiadające film, pojawiły się 30 grudnia 2000 r. 29 lutego 2001 r. został zaprezentowany pierwszy zwiastun filmu. Ścieżka muzyczna do filmu została wydana 30 października 2001 r.


Premiera
Kraj Data premiery
Wielka Brytania 4 listopada 2001
Stany Zjednoczone 14 listopada 2001
Irlandia, Kanada, Malta, Tajwan 16 listopada 2001
Belgia, Filipiny 21 listopada 2001
Holandia, Malezja, Niemcy , Singapur, Szwajcaria 22 listopada 2001
Austria, Brazylia, Dania, Finlandia, Meksyk, Norwegia, Szwecja 23 listopada 2001
Argentyna, Australia, Chile, Izrael, Nowa Zelandia 29 listopada 2001
Grecja, Gwatemala, Hiszpania, Islandia, Kolumbia, Portugalia 30 listopada 2001
Japonia 1 grudnia 2001
Francja, Wenezuela 5 grudnia 2001
Peru, Włochy 6 grudnia 2001
Panama 7 grudnia 2001
Węgry 13 grudnia 2001
Korea Południowa 14 grudnia 2001
Kuwejt 15 grudnia 2001
Indonezja 19 grudnia 2001
Hong Kong 20 grudnia 2001
Estonia, Litwa 21 grudnia 2001
Chorwacja 23 grudnia 2001
Egipt 16 stycznia 2002
Polska 18 stycznia 2002
Chiny 26 stycznia 2002
Turcja 1 lutego 2002
Czechy 14 lutego 2002
Bułgaria 15 lutego 2002
Rosja 21 marca 2002
Indie 16 kwietnia 2002


Przyjęcie filmu
W Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych film znalazł się na 1. miejscu listy filmów, które osiągnęły największe wpływy w 2001 r. W lutym 2002 r. film zajął 2. miejsce na liście najbardziej dochodowych filmów w historii kina, tuż po filmie Titanic. W Stanach Zjednoczonych film cieszył się tak dużą oglądalnością, że wyświetlano go 3762 razy.

Film stał się tak popularny, że zaczęto masowo odwiedzać miejsca, które stały się planem filmowym. Najbardziej popularnym miejscem odwiedzanym przez fanów Harry'ego Pottera była katedra Gloucester. Na całym świecie film przyniósł dochody w wysokości 968 657 891 $. Obecnie znajduje się w pierwszej dwudziestce najbardziej dochodowych filmów wszech czasów.


Nagrody

Nominacje
Data Nagroda Kraj Kategoria Nominowani
2002 Amanda Norwegia Najlepszy film zagraniczny Chris Columbus
2002 Nagroda Amerykańskiego Instytutu Filmowego Stany Zjednoczone Artysta roku - efekty specjalne Nick Davis, Roger Guyett, Robert Legato
2002 Eddie Stany Zjednoczone Najlepszy film - dramat Richard Francis-Bruce
2002 Excellence in Production Design Award Stany Zjednoczone Film fantastyczny Stuart Craig (produkcja)


Andrew Ackland-Snow, Peter Francis, John King, Michael Lamont, Neil Lamont, Simon Lamont, Steven Lawrence, Lucinda Thomson (dyrekcja artystyczna)


Dominic Masters, Stephen Morahan, Gary Tomkins (asystenci dyrektora artystycznego)
2002 Award of the Japanese Acadeemy Japonia Najlepszy film zagraniczny ----
2002 MTV Movie Awards Stany Zjednoczone Przełomowa rola męska Daniel Radcliffe
2002 Oscar Stany Zjednoczone Muzyka John Williams
Kostiumy Judianna Makovsky
Scenografia Stuart Craig, Stephanie McMillan
2002 Saturn Stany Zjednoczone Reżyseria Chris Columbus
Najlepszy film fantastyczny ----
Najlepsza charakteryzacja Mark Coulier, Nick Dudman, John Lambert
Najlepszy aktor w kategorii juniorów Daniel Radcliffe, Emma Watson
Najlepsze efekty specjalne Nick Davisa, Roger Guyett, Robert Legato, John Richardson
Najlepszy aktor drugoplanowy Robbie Coltrane
Najlepsza aktorka drugoplanowa Maggie Smith


Zdobyte nagrody
Data Nagroda Kraj Kategoria Nominowani
2002 BMI Film Music Award Stany Zjednoczone Muzyka John Williams
kwiecień 2002 David Di Donatello Award ---- Wkład w rozwój kinematografii Daniel Radcliffe
2002 Saturn Stany Zjednoczone Najlepsze kostiumy Judianna Makovsky
luty 2002 Nagroda Variety Club Wielka Brytania Najlepszy brytyjski debiutant Daniel Radcliffe


Marketing
Na podstawie filmu Electronic Arts stworzyło w 2001 r. grę video na kilka typów konsoli. Kolejna gra na GameCube i PlayStation 2 i Xbox została wydana w 2003 r. Firma Mattel wygrała prawo do produkowania zabawek na podstawie filmu, które miały być sprzedawane tylko w sklepach Warner Brothers. Hasbro zaczęło produkować produkty oparte m.in. na wyrobach cukierniczych z serii przygód Harry'ego Pottera. Warner Bros podpisało z Coca-Colą kontrakt wart 150 000 000 $. Firma Lego produkowała serie zestawów klocków, opierających się na budynkach i scenach przedstawionych w filmie. Powstała także gra video Lego Creator, która umożliwiała budowanie z wirtualnych klocków Lego.